home

 
Navigatie

 


SH - BERI

SH-balhoofdplaatje
(foto: Maarten Struijs)


SH - BERI

SH is een klein fietsmerk uit Barneveld waarover weinig details bekend zijn. Op het merkplaatje zijn de letters H en S van de oprichters T. van den Hul en C.M. Schimmel in elkaar verstrengeld weergegeven, en daarboven B.E.R.I. wat op "Barnevelds Eerste Rijwiel Industrie" moet slaan. De firma heette officieel Schimmel & Van den Hul en was grossier in rijwielen, maar voor de oorlog ook fabrikant. Dit blijkt onder meer uit een affiche uit de jaren '30 waarop de SH-bakfietsen en -transportfietsen aangeprezen worden.

     Begonnen is het allemaal in 1911 toen Van den Hul in de Langstraat in het centrum van Barneveld een rijwielzaak opende. Al in 1912 deponeerde hij zijn eigen fietsmerk "Jan van Schaffelaar". Van Schaffelaar was een Kabeljauwse ruiteraanvoerder die volgens de overlevering aan zijn einde kwam, nadat hij in 1482 van de door Hoeken belegerde kerktoren van Barneveld sprong waardoor zijn 19 medestrijders gespaard bleven. In 1903 werd op het Torenplein van Barneveld een standbeeld van Jan van Schaffelaar onthuld. De zaak van Van den Hul zat er maar op een steenworp afstand vandaan.

 

merklogo Jan van Schaffelaar
Merklogo Jan van Schaffelaar met in het midden zijn standbeeld.
In 1912 gedeponeerd door T. van den Hul (links), in 1932 verlengd
door J. van de Kieft J.Wzn (rechts)

 

Cornelis Martinus Schimmel was van huis uit boer. Nadat hij in 1921 getrouwd was woonde hij aan de Amersfoortsestraat 25 in Barneveld. Er zijn aanwijzingen dat hij een relatief vermogend man was. Bij de oprichting van de firma Schimmel & Van den Hul ergens in de jaren '20 verplaatste Van den Hul zijn nering naar het adres van zijn nieuwe compagnon Schimmel aan de Amersfoortsestraat. Het bedrijf werd daar uitgebreid met een eigen rijwielfabricage en een grossierderij. Hoeveel mensen er werkten en wat er daadwerkelijk zelf werd geproduceerd is niet bekend. Zijn eigen merk Jan van Schaffelaar droeg Van den Hul over aan ene Jacob van de Kieft Jan Willemszoon, degene die zijn winkel aan de Langstraat voortzette. De werkplaats van Van de Kieft is na de opheffing rond 1980 bewaard gebleven - hij is nu te zien in het Oude Ambachten en Speelgoed Museum.

     In het "Orgaan voor het Rijwiel- en Automobielbedrijf" van 8 februari 1929 wordt melding gemaakt van het verschijnen van een nieuwe prijscourant van de "SH, The BERI" rijwielen. Op het oudste SH-balhoofdplaatje is de tekst inderdaad in het Engels gehouden en staat de plaatsnaam Barneveld nog niet vermeld. Deze Engelse bijklank was bij de hierboven afgebeelde tweede versie van het plaatje blijkbaar niet meer nodig. SH-fietsen zijn tegenwoordig zeer schaars - een aanwijzing dat er in totaal niet veel SH-fietsen gemaakt zijn. Wel namen Schimmel & Van den Hul de moeite om een eigen lichtbak als reclame voor hun merk te laten maken.

 

SH - BERI SH lichtbak

links: oudste SH-balhoofdplaatje (verzameling H. Kuner)
rechts: SH-lichtbak (bron onbekend)


 

SH-fietsen zijn tot rond 1960 gemaakt. In september 1961 werd het bedrijf uit de CBR-lijst van erkende grossiers afgevoerd, toen onder de naam "C.M. Schimmel, Amersfoortsestraat 25, Barneveld". Schimmel was toen al 77 jaar en de activiteiten zullen in de laatste jaren nog maar een beperkte omvang gehad hebben. Schimmel's zoon wilde het bedrijf niet voortzetten en verdiende zijn kost liever in de agrarische sector als nertsenfokker. Maar waar was Van den Hul gebleven? Begin 1939 stond in de CBR-lijst nog gewoon fa. Schimmel & Van den Hul, maar in 1940 en later werd alleen Schimmel genoemd. Het compagnonschap was opgeheven.

     Het ziet ernaar uit dat de twee het zakelijk niet meer met elkaar konden vinden en dat Van den Hul naar Arnhem vertrok. Want in die plaats werd aan de Cronjéstraat 5 in 1942 de rijwielgrossierderij T. van den Hul & Zonen opgericht. De zonen waren G.J. en W.H.A. van den Hul. Een bewijs dat het daadwerkelijk om dezelfde T. van den Hul gaat kon niet worden gevonden, maar naam, plaats, tijd en het feit dat deze Arnhemse Van den Hul al volwassen zonen had duiden er allemaal wel op.

 

Cronje Hulzo

links: merkplaatje Cronje, rechts: balhoofdplaatje Hulzo (verzameling Jos v.d. Horst)


 

Nog in hetzelfde jaar 1942 deponeerde T. van den Hul & Zonen het eigen merk Cronje, vernoemd naar de straat waar het bedrijf gevestigd was. De straat was op haar beurt vernoemd naar Piet Cronjé, een Transvaalse generaal uit de 2e Boerenoorlog. Van den Hul vormde zijn merknaam daarmee op dezelfde wijze als bij zijn eerste merk in Barneveld: hij koos een historische figuur die verband hield met zijn vestigingsadres.

     Al tijdens of kort na de oorlog verhuisde Van den Hul & Zonen naar de Van Oldenbarneveldtstraat 85 in Arnhem, mogelijk als gevolg van de oorlogsomstandigheden. Op het nieuwe adres was het merk Cronje niet meer toepasselijk, en zo deponeerde Van den Hul & Zonen in april 1946 het nieuwe merk Hulzo, net als de eerdere merken van Van den Hul een klein merk van lokale betekenis. Eind 1954 werd de firma uit het CBR-register afgevoerd wat zeer waarschijnlijk betekent dat het bedrijf toen is opgeheven.

 

 

Heeft u zelf een oude SH-, Cronje- of Hulzo-fiets? Geef hem dan op voor de fietsendatabank! Hoe u dat doet leest u hier.

 

 

 

Copyright by Herbert Kuner, © 2012 ...
All rights reserved.

terug

Last update: 15-02-2017