Rondeel-balhoofdplaatje
(verzameling Jos van der Horst)

Rondeel-balhoofdplaatjes (2x verzameling Jos van der Horst, 1x foto Charlie Poppen)

Alle drie plaatjes zijn Gronings, en overal staat "oudste fabrikant van rijwielen" op. Het linker plaatje vermeldt als enige de voorletters van Rondeel: E. G. Dit lijkt het oudste plaatje van naar schatting omstreeks 1900. Er moet haast wel een nog ouder plaatje bestaan hebben want toen Rondeel zijn eerste fietsen bouwde zal hij niet meteen op het plaatje vermeld hebben dat hij de eerste was. Zoiets is doorgaans een kwalificatie die pas later terugblikkend wordt bedacht.

     De oudste advertentie van Rondeel die ik kon vinden stamt uit het "Nieuwsblad van het Noorden" van 4 februari 1900. Rondeel kondigt daarin de verplaatsing van zijn rijwielmagazijn (winkel) van de Uurwerkersgang naar de Oude Kijk in 't Jatstraat 66 aan, twee adressen in de Groningse binnenstad die op een steenworp afstand van elkaar liggen. Om de hoek, aan de Lutkenieuwstraat, zat de rijwielfabriek. De advertentie is ondertekend met "De Groninger Rijwielen-fabriek E. G. Rondeel", een duidelijke verwijzing naar de grote plaatselijke concurrent die zichzelf aanduidde met de vaste formulering "De Groninger Rijwielenfabriek A. Fongers".

Rondeel als het oudste adres voor rijwielen (advertentie uit het Nieuwsblad van het Noorden, 22 maart 1913)

     In de jaren 10 lijkt nog alleen de vestiging aan de Lutkenieuwstraat 27 te hebben bestaan. In 1916 volgde van hieruit de verhuizing naar de Bleekerstraat 28 en later naar de Bleekerstraat 20. In 1929 overleed E. G. Rondeel op 74-jarige leeftijd. Zijn zoon Franciscus Bernardus Rondeel zette het bedrijf op hetzelfde adres op bescheiden schaal voort tot ook hij eind 1967 overleed en de zaak gesloten werd.

     Hoe zit het nu met de bewering dat Rondeel de "oudste fabrikant van rijwielen" was? Voor het antwoord op deze vraag moeten we op genealogische informatie op internet teruggrijpen. Daaruit blijkt dat Rondeel's vader en grootvader allebei een smederij in Deventer hadden, net als de oprichter van de oudste Nederlandse rijwielfabriek, Hendrikus Burgers. Evert Gerhardus Rondeel werd in 1855 in Deventer geboren. Toen Burgers in 1868 zijn eerste vélocipède bouwde was Rondeel 14 jaar - het lijkt niet waarschijnlijk dat hij of anders zijn vader Burgers toen vóór was. In 1879 trouwde Evert Gerhardus in dezelfde plaats. Vaak ging in die tijd bij zelfstandige beroepen het aangaan van een huwelijk samen met de oprichting van een eigen zaak en het zou goed kunnen dat Rondeel toen ook al met rijwielen (hoge bi's) bezig was. Op 30 juli 1885 verhuisde Rondeel naar Groningen.

     De meest aannemelijke conclusie is dat Rondeel al in Deventer op kleine schaal fietsen had gebouwd voordat Fongers in Groningen ermee begon. Daarmee zou hij later de "oudste fabrikant van rijwielen" onder de fietsenbouwers van Groningen geweest kunnen zijn. Een interessant – maar dus onbewezen – gegeven waar hij zo te zien trots op was, al loopt verder iedere vergelijking met Fongers mank.